Γεννήτριες δραστηριοτήτων

Γεννήτριες δραστηριοτήτων

Οι παρακάτω δραστηριότητες δεν παρουσιάζονται με κάποια σειρά δυσκολίας. Μπορούν να υλοποιηθούν κάποιες από αυτές, όλες ή συνδυασμός κάποιων.

1. Μελέτη ιστορικών κειμένων

Μελετούμε ένα ιστορικό κείμενο σαν να είναι κείμενο στο βιβλίο της Ιστορίας του σχολείου και προσπαθούμε να εντοπίσουμε τα ιστορικά επιχειρήματα. Γράφουμε πλαγιότιτλους και περίληψη του κειμένου. Η δραστηριότητα μπορεί να είναι ατομική ή με περισσότερα άτομα, όχι παραπάνω από τέσσερα.

Δραστηριότητες αφόρμησης/προπαρασκευής

1. Παρακολούθηση ντοκιμαντέρ για τον Β΄ ΠΠ στην Ελλάδα, π.χ. από το Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ
2. Μελέτη του σχετικού κεφαλαίου από το σχολικό εγχειρίδιο Ιστορίας.
3. Σύντομη ιστορική ανασκόπηση από τον εκπαιδευτικό με εποπτικό τρόπο. Υπάρχουν χάρτες και άλλο υλικό στο διαδίκτυο. Ενδεικτικά δείτε εδώ: http://ww2.gr/

 Δραστηριότητες με τα ιστορικά κείμενα για το στρατόπεδο Παύλου Μελά

 Ναζιστικά στρατόπεδα και φυλακές στη Θεσσαλονίκη, Στράτος Ν. Δορδανάς & Βάιος Καλογρηάς

 Ερωτήσεις κατανόησης

1. Πώς χρησιμοποιήθηκε το στρατόπεδο Παύλου Μελά κατά τον Β΄ ΠΠ;
2. Σε ποιες κατηγορίες ανήκαν οι κρατούμενοι που υπήρχαν εκεί;
3. Ποια ήταν η τύχη των διαφόρων κρατουμένων;
4. Ποιες ήταν οι συνθήκες κράτησης εντός του στρατοπέδου; Πώς γνωρίζουμε γι’ αυτές;
5. Με ποιες αφορμές γίνονταν εκτελέσεις κρατουμένων;
6. Ποιες άλλες φυλακές λειτούργησαν στη Θεσσαλονίκη;

Άλλες δραστηριότητες

1. Αναζητήστε γενικές πληροφορίες για τη λειτουργία του στρατοπέδου Παύλου Μελά πριν και μετά την Κατοχή από άλλα επιστημονικά κείμενα ή/και από το διαδίκτυο. Δείτε σχετικό υλικό εδώ.
2. Συνθέστε ένα κείμενο/περίληψη για τη χρήση και τη λειτουργία του Στρατοπέδου κατά τον Β΄ ΠΠ.
3. Καταγράψτε τα είδη των πηγών που χρησιμοποιούν οι δύο ιστορικοί-συγγραφείς του κειμένου.

 
Το ημερολόγιο του Λεωνίδα Γιασημακόπουλου: ακτινογραφώντας την καθημερινότητα των κρατουμένων στο ναζιστικό στρατόπεδο «Παύλος Μελάς», Βασιλική Παπαγεωργίου

 Ερωτήσεις κατανόησης

1. Τι στοιχεία της ζωής του στρατοπέδου καταγράφει στο ημερολόγιό του ο Λεωνίδας Γιασημακόπουλος;
2. Ποιοι χώροι του στρατοπέδου περιγράφονται από τον Γιασημακόπουλο; Ποια στοιχεία έχουμε για τον θάλαμό του;
3. Ποια είναι οι βασικές δραστηριότητες του προγράμματος των εγκλείστων;
4. Τι έτρωγαν οι έγκλειστοι και ποια η προέλευση των γευμάτων τους;
5. Για ποιο λόγο αλλάζει συνεχώς ο αριθμός των κρατουμένων του στρατοπέδου;

 Άλλες δραστηριότητες

1. Ποιες πηγές χρησιμοποιεί η ιστορικός για να συνθέσει το κείμενο;
2. Μπορούν οι μαρτυρίες και οι προσωπικές αφηγήσεις να χρησιμοποιηθούν ως αξιόπιστες πηγές της Ιστορίας; Καταγράψτε θετικά και αρνητικά στοιχεία των μαρτυριών ως πηγών.
3. Αναζητήστε άλλες μαρτυρίες, γραπτές ή προφορικές, από την περίοδο της Κατοχής που αφορούν την περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ποιος δίνει την μαρτυρία; Από πού είναι; Η μαρτυρία είναι σύγχρονη των γεγονότων ή δίνεται μετά τα γεγονότα; Πρόκειται για ημερολόγιο, συνέντευξη, αυτοβιογραφία; Τι ομοιότητες και τι διαφορές υπάρχουν στις διάφορες μαρτυρίες;

 
2. Μελετούμε τα ιστορικά έγγραφα και τις πηγές και επιχειρούμε να τα κατανοήσουμε

 Δραστηριότητες-Ερωτήσεις κατανόησης

1. Καταγραφή των πηγών της ιστοσελίδας σύμφωνα με την κατηγορία (πρωτογενείς, δευτερογενείς, επίσημες, ανεπίσημες, εκούσιες κ.ά.) και σύμφωνα με τη μορφή ή το είδος (γραπτές, παραστατικές, οπτικοακουστικές κ.ά.). Ο εκπαιδευτικός μπορεί να δώσει φύλλο εργασίας ή να κάνει μία εισαγωγική δραστηριότητα στην ολομέλεια σχετικά με τις κατηγορίες και τα είδη των πηγών.
2. Καταγραφή βασικών στοιχείων για τις επιλεγμένες πηγές: συγγραφέας ή δημιουργός, προέλευση πηγής, εποχή δημιουργίας.
3. Επιλογή μίας πηγής από την ιστοσελίδα και ανάλυσή της: είδος, δημιουργός, προέλευση, εποχή, περιεχόμενο, συνοδευτικά στοιχεία (σφραγίδες, υπογραφές, σημειώσεις, κ.ά.). Π.χ. δείτε με προσοχή το έγγραφο της σελίδας και προσπαθήστε ως ιστορικοί να αντλήσετε στοιχεία.
4. Επιλογή ενός εγγράφου, εύρεση ονομάτων κρατουμένων και αναζήτησή τους στον κατάλογο ονομάτων της ιστοσελίδας. Καταγραφή της πορείας και της κατάληξης του κρατούμενου.
5. Επιλογή από την ιστοσελίδα ενός χάρτη του στρατοπέδου, καταγραφή των περιοχών γύρω από το στρατόπεδο, σύγκριση ονομάτων περιοχών – αν είναι ίδια, αν άλλαξαν και ποια είναι σήμερα, τι σημαίνουν οι παλιές ονομασίες των περιοχών, σε ποια γλώσσα είναι, κ.α.
   
   

3. Μαρτυρίες

Διαβάστε τη μαρτυρία του Βασιλειάδη (συνημμένη χειρόγραφη και δακτυλογραφημένη).

• Πότε γράφτηκε; Τότε που συνέβησαν όσα ιστορεί ή μετέπειτα; Τεκμηριώστε την απάντησή σας (φωνή νέου, φωνή ενηλίκου).
• Πώς περνούσαν τον καιρό τους οι κρατούμενοι στου Παύλου Μελά;
• Βρείτε στοιχεία για τον Τέο Σαλπασίδη.
• Βρείτε στοιχεία για τον Στίλπωνα Κυριακίδη.
• Συζητήστε πόσα πολλά ιστορικά στοιχεία μάς δίνει μία προσωπική μαρτυρία.

4. Διαβάζουμε λογοτεχνικά κείμενα και βλέπουμε ταινίες

Ένα βιβλίο ή μία ταινία δεν μπορεί παρά να κρατήσουν τουλάχιστον πέντε βδομάδες (δύο ώρες την εβδομάδα).

 Όταν αναθέτουμε στους μαθητές μας να διαβάσουν ένα λογοτεχνικό κείμενο ή να δουν μία ταινία:

• Έχουμε διαβάσει τα βιβλία και έχουμε δει τις ταινίες οι ίδιοι.
• Ετοιμάζουμε φύλλα εργασίας, τα οποία δίνουμε σε ομάδες μαθητών. Η κάθε ομάδα παίρνει διαφορετικό φύλλο εργασίας.
• Τα βιβλία τα διαβάζουμε στο σχολείο και στο σπίτι (όπου αυτό είναι δυνατόν) αλλά τις ταινίες τις βλέπουμε στο σχολείο και δουλεύουμε σε ομάδες.
• Στο τέλος της επεξεργασίας του βιβλίου ή της ταινίας διορθώνουμε τις εργασίες των μαθητών.
• Παρουσιάζονται οι εργασίες στο σύνολο της τάξης. Μπορούμε να καλέσουμε και γειτονικές μας τάξεις ή να κάνουμε την παρουσίαση σε όλο το σχολείο.
• Εναλλακτικά, μπορεί ένα βιβλίο ή/και μία ταινία να χρησιμοποιηθούν στη σχολική γιορτή σε συνδυασμό με άλλα «κείμενα» και άλλες δραστηριότητες.
• Δημιουργούμε λέσχη ανάγνωσης και διαβάζουμε βιβλία «στρατοπεδικής λογοτεχνίας». Λ.χ. το Στάλαγκ VI C, του Όμηρου Πέλλα, 2015² εκδόσεις Γαβριηλίδη.
• Εάν κάποιος μαθητής το επιθυμεί μπορεί να κάνει συνθετική εργασία για κάποιο ή κάποια από τα βιβλία αυτά. Το ίδιο ισχύει και για τις ταινίες.
• Ειδικά για τις ταινίες, το σχολείο μπορεί να δημιουργήσει τον θεσμό του ομίλου κινηματογράφου (cinema club) και να προβάλλεται μία ταινία κάθε 15 μέρες. Η κάθε ταινία ανατίθεται σε διαφορετική ομάδα κάθε φορά. Τα μέλη της ομάδας έχουν δει την ταινία, έχουν διαβάσει κριτικές γι αυτήν. Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού ετοιμάζουν οι ίδιοι φύλλα εργασίας για τους συμμαθητές τους. Είναι ρεαλιστικό να προγραμματίσουμε την προβολή 10 ταινιών σε μία χρονιά. Ο όμιλος κινηματογράφου είναι κατά βάσιν υπόθεση της Γ΄ Γυμνασίου και αποτελεί προέκταση του μαθήματος της Ιστορίας, ειδικά για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

5. Ένα παιδί ρωτά, ένα «κείμενο» απαντά

 Η ιστορικός Βασιλική Παπαγεωργίου αναρωτιέται:

 «Πως άραγε εξυπηρετεί αυτή η λεπτομερειακή συγχρονική καταγραφή τον Γιασημακόπουλο, τη δεδομένη στιγμή, που βρίσκεται έγκλειστος στο θάλαμό του, ποια ανάγκη του καλύπτει; Έχει συναίσθηση της ιστορικής σημασίας των γεγονότων που ζει και της χρησιμότητας της αφήγησής του, ή είναι μήπως από τους ανθρώπους που είναι συνηθισμένοι να διατηρούν αρχείο, ή στην περίπτωσή του ισχύουν και τα δύο; Σε ποιον ή σε ποιους απευθύνεται η καταγραφή του,– στον ίδιο, στην οικογένειά του, ή και σε κάποιον μελλοντικό πιθανό αναγνώστη; Είναι η συνέντευξη που δεν θα γίνει ποτέ.»

1. Καταγράψτε ερωτήματα που θα θέλατε να κάνετε σε μία υποθετική συνέντευξη με τον Λεωνίδα Γιασημακόπουλο. Χρησιμοποιήστε αποσπάσματα από το ημερολόγιό του ως κατευθυντήριες για τα ερωτήματά σας. Χρησιμοποιήστε αυτούσια τα λόγια του συγγραφέα ως απαντήσεις στα ερωτήματά σας.
   
   Αποσπάσματα μπορείτε να βρείτε στο κείμενο της Β. Παπαγεωργίου και στο σενάριο «Τόποι-μνημεία-μουσεία για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» που βρίσκεται στην ιστοσελίδα  «ιστορίες για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: Διδακτικά σενάρια για το Γυμνάσιο και την Α' Λυκείου». Επίσης, μπορείτε να δανειστείτε το βιβλίο και να επιλέξετε μόνοι σας κάποια.
   
   
2. Αναζητούμε στον κατάλογο ονομάτων άτομα που μεταφέρθηκαν από το στρατόπεδο Παύλου Μελά σε άλλα στρατόπεδα στην Πολωνία ή στη Γερμανία. Καταγράφουμε τα διάφορα σημεία εγκλεισμού του συγκεκριμένου ατόμου. Στη συνέχεια, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ηλεκτρονικά έναν χάρτη με την πορεία του ατόμου. Αν χρειαστεί, ζητήστε τη βοήθεια του καθηγητή πληροφορικής.

6. Η τεχνολογία στην υπηρεσία της ιστορίας

 Αναζητούμε στον κατάλογο ονομάτων άτομα που μεταφέρθηκαν από το στρατόπεδο Παύλου Μελά σε άλλα στρατόπεδα στην Πολωνία ή στη Γερμανία. Καταγράφουμε τα διάφορα σημεία εγκλεισμού του συγκεκριμένου ατόμου. Στη συνέχεια, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ηλεκτρονικά έναν χάρτη με την πορεία του ατόμου. Αν χρειαστεί, ζητήστε τη βοήθεια του καθηγητή πληροφορικής.

 
7. Γνωρίζουμε τον τόπο κράτησης

Ψάχνουμε στο διαδίκτυο για το στρατόπεδο Παύλου Μελά. Kαταγράφουμε όλα τα αποτελέσματα και τα αξιολογούμε. Λ.χ. το άρθρο: «Στοιχεία για τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ελλάδα» είναι απολύτως σχετικό με τη σελίδα μας. Υπάρχουν και άλλα κείμενα, λ.χ. Το τσαλίμι, Μια βόλτα κουκούλι

Κάνουμε αξιολόγηση των πηγών μας και τις παρουσιάζουμε.

Η ανάρτηση «Οι πρώτες εικόνες από το αύριο του Στρατοπέδου Παύλου Μελά» είναι σχετική με την αξιοποίηση του στρατοπέδου και μία ιδέα θα ήταν –μετά από πολύ καλή προετοιμασία– μία ομάδα μαθητών να πάρει συνέντευξη από τον αρχιτέκτονα που σχεδιάζει την αναμόρφωση του στρατοπέδου.

8. Φτιάχνουμε χρονολόγια για όσα μελετήσαμε

Βάζοντας στον ΗΥ μας τον όρο “time line”, προκύπτουν διάφορες εκδοχές. Επιλέγουμε αυτήν που μας βολεύει περισσότερο και με βάση αυτήν φτιάχνουμε τη δική μας ιστορική γραμμή. Μπορεί να είναι για τις ταινίες που έχουμε δει, για τα βιβλία που έχουμε διαβάσει…

Εάν έχουμε μαθητές και μαθήτριες που έχουν ειδικό ενδιαφέρον για την ιστορία, τους παραπέμπουμε και σε άλλες σελίδες, λ.χ. σε αυτήν της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου.