Παρουσίαση υλικού
Η σελίδα μας είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής ιστοσελίδας: «Τόποι κράτησης και μνήμης: Ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ελλάδα 1941-1944». Επιδιώκει να κάνει παιδαγωγική χρήση του υλικού των ιστορικών που είναι ούτως ή άλλως διαφορετικό από τα κλασικά βιβλία ιστορίας:
- Δεν υπάρχει γραμμική αφήγηση, καθώς οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να κατανοήσουν το υλικό της ιστοσελίδας και να παραγάγουν τη δική τους αφήγηση ή, ορθότερα, τις δικές τους αφηγήσεις. Δεν υπονοείται μία αφήγηση ως ορθή αλλά πολλές ενδεχόμενες αφηγήσεις.
- Δεν είναι Πολιτική Ιστορία, είναι Τοπική Ιστορία και προφορική ιστορία.
- Το υλικό είναι πολυτροπικό (φωτογραφίες, χάρτες, ταινίες…) και όχι μόνον γραπτά κείμενα.
Οι επιστήμονες που σχεδίασαν τη σελίδα μελέτησαν χάρτες, μαρτυρίες, λογοτεχνικά κείμενα, ημερολόγια, γενικότερα κάθε είδους αρχειακό υλικό. Το υλικό αυτό αποτελεί τα «σκληρά δεδομένα» της επιστήμης της ιστορίας από τα οποία γίνεται η σύνθεση από τους ειδικούς. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει δυσκολία να προσεγγιστεί υλικό αυτού του είδους από παιδιά, με την κατάλληλη καθοδήγηση και τις κατάλληλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες μπορεί να συμβάλει στη βαθύτερη κατανόηση της Ιστορίας και, παράλληλα, να ασκήσει τους μαθητές και τις μαθήτριες σε δεξιότητες που είναι πολύ χρήσιμες και προϋπόθεση για τη μελέτη και την κατανόηση της ιστορίας. Είναι σαν να ρίχνουμε μία «κλεφτή ματιά» στο εργαστήριο των ιστορικών και να παίρνουμε μία γεύση από τον τρόπο δουλειάς τους.
Εμείς, από την πλευρά μας, σχεδιάσαμε «γεννήτριες δραστηριοτήτων» και όχι ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά σενάρια, έχοντας ως παράδειγμα το στρατόπεδο του Παύλου Μελά. Δηλαδή δεν προτείνουμε ώρες διδασκαλίας ούτε παραθέτουμε λεπτομέρειες για τον τρόπο χρήσης του υλικού. Βεβαίως, όλες οι δραστηριότητες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τα άλλα στρατόπεδα ή ακόμη και για άλλους τόπους εγκλεισμού.
Οι γεννήτριες δραστηριοτήτων που σχεδιάσαμε είναι:
- Μελετούμε τα ιστορικά κείμενα
- Μελετούμε τα ιστορικά έγγραφα και τις πηγές και επιχειρούμε να τα κατανοήσουμε
- Μαρτυρίες
- Διαβάζουμε λογοτεχνικά κείμενα και βλέπουμε ταινίες
- Ένα παιδί ρωτά, ένα «κείμενο» απαντά
- Η τεχνολογία στην υπηρεσία της ιστορίας
- Γνωρίζουμε τον τόπο κράτησης
- Φτιάχνουμε χρονολόγια για όσα μελετήσαμε
Οι προτάσεις μας είναι ανοικτές σε συνδιδασκαλία (εργαστήριο ιστορίας πέρα από το μάθημα, επίσκεψη στους τόπους με δύο εκπαιδευτικούς που διδάσκουν Ιστορία και Λογοτεχνία). Μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν σε σχολικές γιορτές, κυρίως οι ταινίες. Οι δραστηριότητες που προτείνουμε είναι διαθεματικές, καθώς μπορεί να χρησιμοποιούν την ιστορία (συνεντεύξεις, αξιοποίηση αρχειακού υλικού), τη λογοτεχνία (ψάχνουμε κείμενα που έχουν γραφεί για στρατόπεδα ή για το συγκεκριμένο με το οποίο ασχολούμαστε), τον κινηματογράφο.
Το υλικό είναι «ανοικτό» και επιδέχεται κάθε είδους δημιουργική τροποποίηση και περαιτέρω επεξεργασία και συνομιλεί με την εκπαιδευτική ιστοσελίδα «ιστορίες για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: Διδακτικά σενάρια για το Γυμνάσιο και την Α' Λυκείου». Ειδικότερα, τα τρία παρακάτω σενάρια θα φανούν ίσως χρήσιμα και στις τωρινές μας προτάσεις:
Το σενάριο «Τα παιδιά και η καθημερινή ζωή στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» σχετίζεται με τις ταινίες που υπάρχουν στην παρούσα σελίδα, το σενάριο «Τόποι-μνημεία-μουσεία για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» προσεγγίζει τα υλικά κατάλοιπα του Β΄Π.Π. μέσα από το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης (είναι απολύτως σχετική και χρήσιμη) και τέλος, στο σενάριο: «Φωνές παιδιών για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα» η Ιστορία τέμνει τις ιστορίες −αυτοβιογραφικές ή μυθοπλασίας− η μουσική και ο κινηματογράφος έρχονται να συνδράμουν στην ενσυναίσθηση και στην κατανόηση της φρίκης του πολέμου.
Είναι αυτονόητο ότι μοιραζόμαστε την πεποίθηση των ιστορικών για τη χρησιμότητα της ανθρωποκεντρικής αντίληψης για την ιστορία, κυρίως όταν διδάσκουμε νέους. Στα σχολικά βιβλία (και ίσως είναι αναμενόμενο) υπάρχει μία γραμμική αφήγηση με την πολιτική και στρατιωτική ιστορία (μάχες, αιτίες και αποτελέσματα…). Το υλικό της ιστοσελίδας μας δεν είναι η μεγάλη ιστορία, αλλά πολλές μικρές που συνθέτουν τη μεγάλη. Και αυτό είναι μία δημιουργική και πολύτιμη άσκηση.